Ali Ekber ŞEN / MERSİN İZ HABER
AKP Hükümetinin yaklaşık 3 ay önce karidese getirdiği ithalat serbestliği Antalya’dan Hatay’a kadar olan Akdeniz bölgesinde Türk balıkçılığını perişan etti. Yıllardır besin değeri yüksek karides avlayarak önemli geçim kaynağına sahip olan yaklaşık 10 bin yerli balıkçının ürünü, ithalatın serbest bırakılmasıyla İran’dan bölge pazarına neredeyse yarı fiyata sürülen binlerce ton karides nedeniyle elinde kaldı. Akdeniz'deki balıkçıların binlerce ton karidesi soğuk hava depolarında çürümeye yüz tutarken, hükümetin acilen karides ithalatına sınırlama getirmesi istendi.
İŞLENMİŞ HALDE GELİYOR
Yıllardır Hazar denizinde üretilen ve hiçbir besin değeri olmadığı ifade edilen İran karidesi, kaçak yollardan Türkiye’ye sokularak yerli karidese rakip oluyordu. Ülkeye kaçak yollardan fazla giriş olmadığı için balıkçılar etkilenmiyordu. Ancak, AKP Hükümeti yaklaşık 3 ay önce karidese ithalat serbestliği getirdi. İthalat serbestliğinin getirilmesiyle birlikte İran sularında avlanan ve işlenen binlerce ton karides, Türkiye pazarına girmeye başladı.
YARI FİYATINA VE BESİN DEĞERİ SON DERECE DÜŞÜK
İran’dan avlanmasının ardından işlenen binlerce ton ithal karides’in Türk pazarlarına girmesi, yerli üretimi vurdu. Kilosu 150-200 TL’den piyasaya sürülen ithal karides, ucuz olduğu için işletmelerden rağbet gördü. Bunun üzerine balıkçıya maliyeti neredeyse 300 TL’yi bulan normalde fiyatı 400 TL’den alıcı bulması gereken yerli karides pazardan neredeyse silinme noktasına geldi. Bu nedenle suyu sıcak olduğu için özellikle Akdeniz bölgesinde üretimi son derece fazla olan yerli karides, satılamadığı için elde kaldı. Yarı fiyatına pazarı işgal eden ve besin değerinin son derede düşük olduğu ifade edilen ithal karidesin pazarı ele geçirmesiyle, Türk balıkçılarının avladığı ve özellikle avlanan ‘Jumbo’ türü karides soğuk hava depolarında çürümeye yüz tuttu.
SEKTÖR TIKANDI, ACİL ÖNLEMLER ALINMASI İSTENDİ
Mersin’in Erdemli ilçesinde ve merkez Akdeniz ilçesi Karaduvar mahallesindeki Türk balıkçılar, yaşananlara isyan itti. Erdemli’de yıllardır balıkçılık yapan İsmail Taş, İran’dan ithal gelen karides yüzünden kendi ürünlerinin artık rağbet görmediğini belirterek, “Çalışıyoruz, masraflarımız var herkesin çoluk çocuğu var. Balığımızı satamadığımız zaman fiyatı düşük olduğu zaman geçinemiyoruz, büyük sıkıntılar yaşıyoruz. Geçen yıl karidesin kilosunu 400 TL’den satış yapıyorduk, mazot işçilik vs maliyetler düşüktü para kazanıyorduk. Şu anda benim 55 ağım var, bir ağın maliyeti 70 bin TL. Ağlarımın ömrü en fazla 1 ay. Bu şekilde giderse çok büyük sıkıntılar yaşayacağız. Geçen yıl 400 TL olan karides şu an mazot ve maliyetler artmasına rağmen 300 TL’den, o da alıcı bulursak. İran’dan yapılan karides ithalatının durması için başvurmadığımız yer kalmadı. Ancak bir sonuç alamadık. Tam para kazanacağımız zaman ithal karidesi önümüze sürdüler. Üstelik ithal karides et olarak geliyor. Paketler halinde geliyor. Birçok lokantacı diyor ki, ‘‘Bana temizlenmiş halde et olarak geliyor, güveç olarak kullanıyorum. 200 TL’den mi alsam iyi, 400 TL’den mi alsam iyi diyor’ Herkes karını düşünüyor. Lokantacı ithal karidesi et olarak yarı fiyatından alıp güveç et olarak satıyor” dedi.
“ASLINDA YEM OLARAK KULLANILIYOR”
İthal karidesin sağlığa zararlı olduğunun da bilindiğine dikkat çeken Balıkçı İsmail Taş, “İnsanların sağlığı düşünülmeden porsiyonuna 5 tane koyulup önlerine sürülüyor. Herkes bakıyor, kimse insan sağlığını düşünmüyor. İthal karides aslında orkinoslara ve balık çiftliklerinde yem olarak kullanılıyor. Buna rağmen insanlara yediriliyor. Aslında insan sağlığıyla da oynanıyor, ancak kimse sorunla ilgilenmiyor. İthal karides olmazsa bizim ürünümüzün fiyatı 500-600 TL. İthal ürün geldiği için ürünümüz elde kalıyor. Soğuk hava depolarında bekletiliyor. Şu an para kazanamadığımız için maliyetlerimizi de karşılayamıyoruz. İthal karidese bir an önce dur denmeli. Böyle devam ederse Akdeniz’de balıkçılık yok olur. İflaslar başlar. Besin değeri açısından zengin olan yerli karides sıcak suda daha çok olur. Akdeniz bölgesi de sıcak olduğu için burada daha çok çıkıyor. Ancak ithal karides önümüze çıkınca ürünlerimiz rağbet görmüyor. Tüm Akdeniz balıkçıları olarak perişan durumdayız” diye konuştu.
“KARİDES İTHALATINA DERHAL SON VERİLMELİ”
Erdemli Balıkçılar Kooperatif Başkanı Volkan Taş ise yaşananlarla ilgili şu değerlendirmede bulundu:
“İthal karides balıkçılarımız açısından büyük sıkıntılar oluşturmaya başladı. Şu anda KDV’siz İran’dan ithal edilen orkinoslara ve balık çiftliklerine yem olarak verilen ithal karides kilosu 150-200 TL’den piyasaya satılıyor. Böyle olunca da balıkçıları baltalıyor. Geçen yıl yerli karidesin kilosunu 400’e satarken şu an 300 TL’ye indi ve alıcı bulamıyoruz. Geçen yıl mazotun litresi 15 TL idi şimdi 35 TL, geçen yıl ağın tanesi 500 TL iken şu an 3 bin TL. Maliyetlerin bu kadar arttığı bir ortamda balıkçılar nasıl geçinecek? Büyük endişe içindeyiz. Kısa süre sonra balık sezonu da açılınca o zaman karides fiyatı 150 TL’ye düşerse bu insanlar ne yapacak? Çok büyük sıkıntı içindeyiz. Karides ithalatına zaman geçirilmeden son verilmesi gerekir. Yoksa hepimiz batacağız.”
“ÜRÜNLERİMİZ DEPODA ÇÜRÜMEYE YÜZ TUTTU”
Karaduvarlı balıkçılardan Süleyman Yıldızhan ise konuya ilişkin şunları söyledi:
“Dana önceleri Hazar denizinde üretilen ve hiçbir besin değeri olmayan İran karidesi kaçak yollardan Türkiye’ye sokularak yerli karidesimize rakip olarak sunuluyordu. Ancak yaklaşık 2-3 ay önce Hükümet İran karidesi için ithalat serbestliği sağladı. Bununla birlikte tonlarca İran Karidesi vergisiz bir şekilde ülkeye girmeye başladı. Vergisiz gelen ve hiçbir besin değeri olmayan ucuz olan karides 150 TL’den satılınca ekonomik olması açısından rağbet görmeye başladı. Antalya’dan Hatay’a kadar tüm bölge karides üretim merkezidir. Böyle olunca bizim ürünlerimiz para etmemeye ve elimizde kalmaya başladı. Şu anda mazot başta olmak üzere maliyetlerimiz çok yüksek. Şu anda yerli karidesin maliyeti 300 TL’yi buluyor. İthal karides fiyatı ise 150 TL olunca baş edemez duruma geldik. Şu anda benim 1.5 ton karidesim soğuk hava deposunda çürümeye yüz tutuyor. İthalat kesilmezse Akdeniz’de balıkçılık ölecek. İflaslar, sıkıntılar başlayacak. Hükümetin zaman geçirmeden İran karidesine ithalat yasağı koymalıdır.”
Mersin Bölgesi Su ürünleri Kop Başkanı Oktay Türetgen ise şu değerlendirmede bulundu:
“Girdiler belimizi büküyor. İthal edilen karides tüccarların işine yarıyor. Maliyeti 100-150 TL olduğu için tüccarlar onu ithal ediyor. Maliyetler çok yüksek, böyle giderse Akdeniz’de balıkçılık yok olacak. Bu nerenle karides ithalatının yasaklanması gerekiyor.”
